فناوری بیومتریک چیست ✅ انواع + کاربردهای آن

امروزه، فناوری‌های نوین به سرعت در حال دگرگون کردن جنبه‌های مختلف زندگی ما هستند. یکی از این فناوری‌های جذاب و کاربردی، بیومتریک است. در این مقاله، قصد داریم شما را با این فناوری و کاربردهای متنوع آن در سراسر جهان آشنا کنیم.

فناوری بیومتریک چیست؟

بیومتریک یا Biometrics به سنجش و تحلیل آماری داده‌های زیستی گفته می‌شود. در فناوری اطلاعات، زیست سنجی به فناوری‌هایی اطلاق می شود که برای تصدیق و احراز هویت افراد از طریق ویژگی‌های زیستی آن‌ها مانند اثر انگشت، چهره، عنبیه یا رفتاری مانند صدا، نحوه راه رفتن، امضا و... استفاده می شود. سیستم‌های بیومتریک با ثبت و تحلیل این ویژگی‌ها، هویت افراد را تأیید یا شناسایی می‌کنند. 

این فناوری در حوزه‌های مختلفی مانند امنیت، بانکداری، کنترل دسترسی و پزشکی کاربرد دارد. هدف بیومتریک، ایجاد یک سیستم امن و قابل اعتماد برای شناسایی افراد بدون نیاز به رمز عبور یا کارت شناسایی است.

انواع بیومتریک

فناوری Biometrics شامل انواع مختلفی است که هر کدام از ویژگی‌های خاصی برای شناسایی استفاده می‌کنند. رایج‌ترین انواع احراز هویت بیومتریک عبارتند از:

• بیومتریک اثر انگشت: استفاده از الگوهای منحصربه‌فرد خطوط و برجستگی‌های انگشت. یکی از رایج‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌های تشخیص هویت زیستی است.
• تشخیص چهره: تحلیل ویژگی‌های صورت مانند فاصله بین چشم‌ها و شکل چانه. با استفاده از دوربین و الگوریتم‌های خاص، چهره فرد شناسایی و با اطلاعات ذخیره شده مقایسه می‌شود.
•  تشخیص عنبیه: با اسکن عنبیه چشم، الگوهای منحصر به فرد آن استخراج و برای شناسایی شخص استفاده می‌شود.
• تشخیص صدا: با تحلیل صدا، الگوهای صوتی منحصر به فرد فرد شناسایی و برای تصدیق هویت استفاده می‌شود.
• هندسه دست: با اندازه‌گیری ابعاد و شکل دست، هویت  اشخاص شناسایی می‌شود.
• تشخیص رگ‌های دست: با اسکن رگ‌های دست، الگوهای منحصر به فرد آن‌ها بررسی می‌شود.
• DNA: مواد بیولوژیکی مانند نمونه خون، بزاق یا مو که حاوی DNA هستند، یکی از دقیق‌ترین انواع بیومتریک محسوب می‌شوند. این مواد معمولاً در تحقیقات جنایی به عنوان مدرک مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، تحلیل این نوع داده‌های زیستی زمان‌بر و پیچیده است.

نحوه عملکرد سنسورهای بیومتریک

1. جمع‌آوری داده‌ها: سنسور بیومتریک، ویژگی‌های منحصربه‌فردِ فرد را از طریق حسگرهای مختلف (مانند دوربین، اسکنر اثر انگشت، یا میکروفون) جمع‌آوری می‌کند.
2. پردازش داده‌ها: داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط الگوریتم‌های پیچیده پردازش می‌شوند تا یک الگوی یکتا  از فرد ایجاد شود.
3. ذخیره‌سازی الگو: الگوهای زیستی در یک پایگاه داده امن ذخیره می‌شود.
4. مقایسه الگو: هنگام تلاش برای شناسایی یا تأیید هویت، سنسور‌های تشخیص هویت زیستی ویژگی‌های جدیدی از فرد جمع‌آوری می‌کند و آن را با الگوی ذخیره‌شده در پایگاه داده مقایسه می‌کند.
5. نتیجه: در صورت تطابق الگوها، هویت فرد تأیید می‌شود.

دستگیره و قفل هوشمند درب، نمونه‌ای بارز از کاربرد سنسورهای بیومتریک در زندگی روزمره هستند. این قفل‌ها با استفاده از سنسورهای اثر انگشت یا تشخیص چهره، امکان باز کردن درب را بدون نیاز به کلید فراهم می‌کنند. به این صورت که ابتدا اثر انگشت یا تصویر چهره افراد مجاز در سیستم قفل ثبت می‌شود. سپس، هر بار که فرد برای باز کردن درب انگشت خود را روی سنسور قرار می‌دهد یا چهره‌اش را مقابل دوربین قرار می‌دهد، قفل با مقایسه اطلاعات جدید با اطلاعات ذخیره‌شده، هویت فرد را تأیید و درب را باز می‌کند. این قفل‌ها علاوه بر افزایش امنیت، راحتی و سهولت استفاده را نیز به همراه دارند، زیرا دیگر نیازی به حمل و نگهداری کلیدهای سنتی نیست.

علاوه بر این، برخی از قفل‌های هوشمند دارای قابلیت‌هایی مانند ثبت ورود و خروج افراد، ارسال هشدار در صورت تلاش برای ورود غیرمجاز و حتی کنترل از راه دور از طریق تلفن همراه هستند. این ویژگی‌ها، قفل‌های هوشمند را به گزینه‌ای ایده‌آل برای منازل، ادارات و سایر مکان‌های حساس تبدیل کرده‌اند.

کاربردهای فناوری بیومتریک

کاربردهای انواع بیومتریک بسیار گسترده است و در زمینه‌ها، مراکز و مکان‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر به برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن اشاره می‌کنیم:

• امنیت: برای کنترل دسترسی به مکان‌ها، سیستم‌ها و اطلاعات حساس.
• شناسایی هویت: برای تصدیق هویت افراد در بانک‌ها، ادارات دولتی و غیره.
• حضور و غیاب: برای ثبت دقیق حضور و غیاب کارکنان و دانشجویان.
• خدمات مالی: برای تأیید تراکنش‌های بانکی و جلوگیری از کلاهبرداری.
• مهاجرت: برای شناسایی و تأیید هویت مسافران در فرودگاه‌ها و مرزها.
• تلفن‌های همراه و دستگاه‌های هوشمند: برای باز کردن قفل گوشی، ورود به برنامه‌ها و انجام پرداخت‌های امن.

کاربرد احراز هویت بیومتریک در قفل‌ و دستگیره‌های هوشمند و دیجیتالی 

با استفاده از Biometrics، قفل‌های هوشمند دیگر نیازی به کلیدهای فیزیکی یا رمزهای عبور پیچیده ندارند. احراز هویت بیومتریک در قفل‌ها و دستگیره‌های هوشمند و دیجیتالی، امنیت و راحتی را به سطح جدیدی ارتقا می‌دهد. با استفاده از ویژگی‌های منحصر به فرد بیولوژیکی مانند اثر انگشت، تشخیص چهره یا اسکن عنبیه، این سیستم‌ها دسترسی بدون کلید و ایمن را فراهم می‌کنند. این فناوری نه تنها از ورود غیرمجاز جلوگیری می‌کند، بلکه امکان مدیریت دسترسی‌های پیچیده و ثبت دقیق ورود و خروج افراد را نیز فراهم می‌سازد. به این ترتیب، احراز هویت بیومتریک در قفل‌ها و دستگیره‌های هوشمند، ترکیبی ایده‌آل از امنیت بالا و سهولت استفاده را ارائه می‌کند.برخی از مدل های قفل هوشمند دارای تکنولوژی بیومتریک را از طریق لینک‌های زیر مشاهده نمایید:

به عنوان مثال، قفل‌های هوشمند اثر انگشت با اسکن و تطبیق اثر انگشت فرد، امکان باز کردن قفل را فراهم می‌کنند. این روش، امنیت بالایی را به همراه دارد، زیرا اثر انگشت هر فرد منحصربه‌فرد است و به سختی قابل جعل است. 

‫قفل الکترونیکی هوشمند

قفل کارتی هتلی 

قفل درب اثر انگشتی

ایلاک، تولید کننده قفل و دستگیره هوشمند با بهترین تکنولوژی های روز دنیا

ایلاک یکی تولید کننده‌های نام آشنا و شناخته شده به عنوان بهترین برند قفل و دستگیره درب هوشمند ایرانی است. این شرکت با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند بیومتریک (تشخیص اثر انگشت و چهره)، کارت‌ها یا تکنولوژی RFID و هوش مصنوعی، محصولات متنوعی را طراحی و تولید می‌کند. قفل‌های هوشمند ایلاک با هدف افزایش امنیت و راحتی کاربران، امکاناتی نظیر باز کردن قفل از طریق اثر انگشت، کارت، رمز عبور و حتی تلفن همراه را فراهم می‌کنند. این محصولات برای استفاده در منازل، ادارات و سایر اماکن مناسب هستند و به کاربران امکان می‌دهند تا کنترل بیشتری بر امنیت محیط خود داشته باشند.